Wprawdzie do pierwszych wjazdów opryskiwaczami na pola pozostało jeszcze trochę czasu, jednak już teraz wspólnie zastanawiamy się, jak można zwiększyć skuteczność wykonywanych zabiegów.
Najprostszym i najtańszym sposobem, aby zwiększyć skuteczność zabiegu ochrony roślin, jest dodanie do zbiornika opryskiwacza adiuwanta. Często nie zdajemy sobie sprawy, że tylko niewielka część zastosowanej dawki substancji czynnej, np. herbicydu, wywołuje efekt chwastobójczy. Pozostała część jest tracona i finalnie nie może być pobrana, w zależności od zabiegu, przez chwasty lub rośliny uprawne. Na podstawie wieloletnich badań stwierdzono, że bez dodatku adiuwanta do miejsca działania dociera tylko kilka lub kilkanaście procent substancji czynnej. W niesprzyjających warunkach to często zbyt mało, aby skutecznie zwalczyć chwasty lub ochronić roślinę uprawną.
Rolą adiuwantów jest nie tylko ułatwienie wnikania substancji czynnej preparatu do wnętrza rośliny. Mogą one również zmieniać właściwości użytkowe formulacji preparatu i cieczy opryskowej. Stąd przyjął się podział na adiuwanty aktywujące i modyfikujące. Te drugie włączane są najczęściej do formulacji produktu podczas jego produkcji i pomagają w utrzymywaniu stabilności i trwałości w trakcie przechowywania. W praktyce najwięcej miejsca poświęca się roli adiuwantów aktywujących, ponieważ to one wpływają na zwiększenie ilości zatrzymanej cieczy opryskowej na powierzchni rośliny, a także stwarzają korzystne warunki do wnikania substancji czynnej przez kutikulę roślin.
Adiuwanty obecne na rynku możemy podzielić następująco:
- surfaktanty (substancje powierzchniowo czynne) – ich zadaniem jest zmniejszenie napięcia powierzchniowego cieczy. Przeznaczone są zarówno do wody i substancji rozpuszczalnych w wodzie, jak i tłuszczów i substancji rozpuszczalnych w tłuszczach. Wpływają na rozlanie się kropli cieczy po powierzchni liścia, czym zwiększają powierzchnię wchłaniania preparatu przez roślinę;
- oleje i pochodne – zwiększają zdolność rozpuszczania wosku kutykularnego, a w efekcie skuteczność działania preparatu;
- związki mineralne – najczęściej sole mineralne popularnych nawozów, np. siarczan amonu, azotan amonowy. Mogą zmieniać odczyn cieczy opryskowej czy też zwiększać rozpuszczalność substancji czynnej herbicydu;
- adiuwanty wieloskładnikowe – połączenie kilku różnych adiuwantów w jedną formulację.
Przy wyborze adiuwanta bardzo ważne jest, aby dobrać produkt odpowiedni do efektu, który chcemy uzyskać. Na rynku obecnych jest dużo wielofunkcyjnych wspomagaczy, nazwanych często „5 w 1”, których specyfika działania – jeśli ufać ich opisom – obejmuje praktycznie wszystkie funkcje przypisywane adiuwantom. W rzeczywistości połączenie takich produktów z niektórymi grupami środków ochrony roślin może przynieść efekt wręcz odwrotny i zamiast zwiększenia skuteczności zabiegu uzyskamy jego obniżenie.
W 2015 roku przeprowadziliśmy doświadczenie polegające na doborze właściwych adiuwantów z herbicydami z różnych grup chemicznych. Badania przeprowadzone w szklarni pokazały przede wszystkim wpływ różnego rodzaju adiuwantów na szybkość działania zastosowanych herbicydów. Asystent+ jest adiuwantem o funkcji surfaktanta, który ponadto (podobnie jak oleje) wpływa na przenikanie herbicydu przez blaszkę liściową chwastów. Partner+ to natomiast ester metylowy kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego, czyli ulepszony adiuwant olejowy. Szerszym zastosowaniem charakteryzuje się Asystent+, który poza polepszaniem wnikania substancji czynnej wpływa także na jej większą dostępność na powierzchni liści.
| rodzaj preparatu | Asystent+ | Partner+ |
|
sulfonylomoczniki |
v | v |
| sulfonylomoczniki z herbicydami z innych grup |
v | |
| graminicydy | v | |
| regulatory wzrostu | v | |
| herbicydy kontaktowe | v | |
| fungicydy | v |
Tab. 1. Zalecenia stosowania badanych adiuwantów z różnymi ŚOR
Adiuwanty olejowe powinny być stosowane przede wszystkim tam, gdzie zależy nam na szybkim przenikaniu substancji czynnej przez warstwę wosku. Spełniają one rolę w przypadku niszczenia chwastów, które wytwarzają grubą kutykulę w celu ochrony przed parowaniem wody (np. komosa biała, chwastnica). W praktyce stosowane są z graminicydami oraz herbicydami z grupy sulfonylomoczników. Należy jednak uważać, aby nie łączyć adiuwantów olejowych z substancjami o działaniu kontaktowym (parzącym) lub regulatorami wzrostu, gdyż w niektórych przypadkach dodatek oleju może zwiększyć działanie herbicydu na roślinę uprawną. W tym przypadku bezpieczniejszym rozwiązaniem będzie Asystent+.
Dla przypomnienia, rekomenodowane dawki adiuwantów:
- Asystent+ 0,05-0,1 l/ha
- Partner+ 0,5-0,7 l/ha.